Là “máy lọc khói dầu mỡ” trong nhà bếp, các bộ phận bên trong máy hút mùi như bộ lọc, cánh quạt và động cơ rất dễ bị bám dầu mỡ do dầu mỡ nấu nướng. Nếu không được vệ sinh thường xuyên (thường được khuyến nghị vệ sinh tổng thể 3-6 tháng một lần), không chỉ trực tiếp làm giảm hiệu suất đáng kể mà còn sinh sôi vi khuẩn và giải phóng các chất độc hại, gây ra mối đe dọa kép cho sức khỏe gia đình. Tác động cụ thể có thể được phân tích từ hai khía cạnh chính: hiệu suất và sức khỏe.
Xét về mặt suy giảm hiệu suất, dầu tích tụ lâu ngày sẽ cản trở hoạt động bình thường của máy hút mùi thông qua ba liên kết cốt lõi. Thứ nhất, sự sụt giảm mạnh về hiệu suất hút và xả: Bộ lọc và cửa hút gió của máy hút mùi là những rào cản đầu tiên ngăn khói dầu xâm nhập. Khi dầu bám vào các lỗ lọc, nó tạo thành một “lớp chắn dầu”, ngăn chặn khói dầu vốn có thể dễ dàng đi qua. Diện tích hút gió giảm 30%-50%, dẫn đến giảm lượng khí hút. Đồng thời, cánh quạt là bộ phận quan trọng để dẫn luồng khí. Độ bám dính của dầu sẽ làm tăng trọng lượng của dầu (thông thường, trọng lượng dầu trên cánh quạt không được vệ sinh trong một năm có thể lên tới 1-2 kg), làm giảm tốc độ quay của quạt và làm suy yếu thêm khả năng hút và xả. Khói dầu vốn có thể được xả hết trong 3 phút có thể mất hơn 10 phút, và trong một số trường hợp, khói dầu thậm chí có thể chảy ngược hoặc lan sang phòng khách. Thứ hai, tuổi thọ động cơ bị rút ngắn: Nếu dầu thấm vào động cơ, dầu sẽ bám vào các cuộn dây, ảnh hưởng đến hiệu suất tản nhiệt (nhiệt độ hoạt động bình thường của động cơ cần được kiểm soát dưới 60°C, nhưng có thể tăng lên trên 80°C sau khi bị phủ dầu). Điều này khiến động cơ hoạt động ở trạng thái quá nhiệt, không chỉ làm tăng mức tiêu thụ điện năng (các phép đo thực tế cho thấy mức tiêu thụ điện năng của máy hút mùi bị nhiễm dầu nặng cao hơn 15%-20% so với máy hút mùi sạch) mà còn làm tăng tốc độ mài mòn ổ trục và lão hóa cuộn dây, làm tăng tỷ lệ hỏng hóc của động cơ. Một máy hút mùi ban đầu có thể sử dụng được 8-10 năm có thể cần thay thế động cơ trong vòng 5 năm. Cuối cùng, sự gia tăng đáng kể tiếng ồn: Việc phân bổ dầu không đều trên cánh quạt sẽ khiến trọng tâm bị dịch chuyển khi quay, gây ra rung động mạnh. Khi va chạm với vỏ máy, quạt sẽ phát ra tiếng "ù" bất thường. Tiếng ồn khi hoạt động của máy hút mùi ban đầu khoảng 55 decibel, nhưng có thể tăng lên hơn 65 decibel, ảnh hưởng đến sự thoải mái trong nhà bếp và thậm chí cả phòng khách.
Xét về nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe gia đình, máy hút mùi lâu ngày không được vệ sinh tương đương với “đĩa nuôi cấy vi khuẩn”, gây nguy hiểm cho sức khỏe chủ yếu theo ba cách. Thứ nhất, ô nhiễm khói dầu thứ cấp: Dầu bám trên cánh quạt và vỏ quạt sẽ tiếp tục được làm nóng trong môi trường nấu nướng ở nhiệt độ cao và phân hủy tạo ra các chất độc hại như benzo(a)pyrene và formaldehyde (các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hàm lượng benzo(a)pyrene trong khói dầu thải ra từ máy hút mùi đã sử dụng một năm mà không được vệ sinh cao gấp 3-5 lần so với máy sạch). Những chất này sẽ lan tỏa vào phòng cùng với khói dầu chưa được thải ra. Hít phải lâu dài sẽ gây kích ứng niêm mạc đường hô hấp, làm tăng nguy cơ viêm mũi, viêm phế quản, thậm chí có thể gây ra các bệnh về phổi. Thứ hai, sự phát triển và lây lan của vi khuẩn: Bên trong máy hút mùi tối và ẩm ướt, dầu mỡ giàu dầu mỡ là nguồn dinh dưỡng lý tưởng cho vi khuẩn (như Escherichia coli và Staphylococcus aureus). Sau khi một lượng lớn vi khuẩn sinh sôi, chúng sẽ lan truyền theo luồng khí khi máy hút mùi hoạt động, hoặc nhỏ giọt xuống bếp và bát đĩa qua bộ lọc, làm ô nhiễm thực phẩm. Điều này khiến các thành viên trong gia đình gặp các triệu chứng khó chịu về đường tiêu hóa như tiêu chảy và nôn mửa, đồng thời gây nguy hiểm hơn cho những người có sức đề kháng kém như người già và trẻ em. Thứ ba, nguy cơ cháy nổ: Dầu mỡ tích tụ là chất dễ cháy. Nếu mạch điện bên trong máy hút mùi bị chập do lão hóa, hoặc tia lửa bắn vào máy hút mùi trong quá trình nấu nướng, rất dễ bắt lửa dầu và gây ra hỏa hoạn trong nhà bếp. Dữ liệu của Sở Cứu hỏa cho thấy các vụ cháy gia đình do dầu mỡ trong máy hút mùi chiếm hơn 25% tổng số vụ cháy nhà bếp mỗi năm, và đám cháy lan nhanh, khó dập tắt.
Để giải quyết các vấn đề trên, việc vệ sinh hàng ngày cần chú ý đến “bảo dưỡng theo lớp”: Có thể ngâm và vệ sinh bộ lọc bằng chất tẩy rửa trung tính hàng tuần để loại bỏ dầu trên bề mặt; cánh quạt và động cơ cần được tháo rời và vệ sinh bởi các chuyên gia từ 3-6 tháng một lần để tránh làm hỏng các bộ phận do tự tháo rời; bề mặt ngoài của máy hút mùi có thể được lau bằng khăn ẩm hàng ngày để tránh tích tụ dầu. Ngoài ra, việc lựa chọn máy hút mùi có “chức năng tự làm sạch” (như các mẫu máy làm sạch bằng hơi nước nhiệt độ cao hoặc máy làm sạch bằng nước áp lực cao) có thể thường xuyên rửa sạch dầu bên trong bằng dòng nước nhiệt độ cao hoặc áp lực cao, giảm tần suất vệ sinh thủ công. Tuy nhiên, vẫn cần phải tiến hành tháo rời và vệ sinh chuyên sâu mỗi năm một lần để đảm bảo cả hiệu suất và bảo vệ sức khỏe.
Tóm lại, tình trạng vệ sinh máy hút mùi liên quan trực tiếp đến hiệu suất hoạt động và sức khỏe gia đình. Việc không vệ sinh máy hút mùi lâu ngày không chỉ làm giảm hiệu suất hút và xả, rút ngắn tuổi thọ động cơ mà còn gây ô nhiễm khói dầu, phát tán vi khuẩn, thậm chí là nguy cơ cháy nổ. Việc vệ sinh máy hút mùi thường xuyên không phải là “gánh nặng” mà là biện pháp cần thiết để đảm bảo chức năng nhà bếp và bảo vệ sức khỏe các thành viên trong gia đình, nên được đưa vào danh sách bảo trì hàng ngày của gia đình.




