Lịch sử phát triển của quạt điện về cơ bản là lịch sử phát triển của con người trong việc ứng dụng công nghệ để nâng cao trải nghiệm sống. Mỗi phiên bản đều tập trung chặt chẽ vào nhu cầu cốt lõi “thoải mái hơn, tiện lợi hơn và hiệu quả hơn”, dần dần nâng cấp từ một “máy thổi khí vật lý” đơn giản thành một người bạn đồng hành “kiểm soát nhiệt độ thông minh”.
Hình thức ban đầu của “quạt” là quạt lá cầm tay. Nói một cách chính xác, nó không phải là một “thiết bị cơ khí”, nhưng nó đã đặt nền móng cho logic cốt lõi của quạt: tăng tốc độ bay hơi mồ hôi thông qua luồng không khí để tản nhiệt. Quạt lá được làm từ các vật liệu tự nhiên như tre và lá móng, giá thành rẻ nhưng hoàn toàn dựa vào sức người. Bản thân việc “quạt” đã trở thành một loại hoạt động thể chất. Vào thời điểm đó, nhu cầu về quạt của con người chỉ dừng lại ở mức cơ bản là “có luồng không khí”. Mãi đến năm 1880, Schuyler Skaats Wheeler, một người Mỹ, mới phát minh ra chiếc quạt điện đầu tiên, có khả năng chuyển đổi năng lượng điện thành năng lượng cơ học. Kể từ đó, quạt đã thực sự thoát khỏi sự ràng buộc của sức lao động con người và bước vào “thời đại cơ khí”. Quạt ở giai đoạn này có cấu tạo đơn giản, bao gồm một động cơ, cánh quạt và đế quạt. Chúng chỉ có thể thực hiện chức năng “bật/tắt” và điều chỉnh tốc độ cố định. Luồng gió thổi ra cứng và thẳng, thổi trực tiếp vào người trong thời gian dài dễ gây đau đầu và cảm lạnh. Mặc dù vậy, nó vẫn trở thành “mặt hàng xa xỉ” đối với các gia đình thời bấy giờ, đánh dấu sự chuyển dịch nhu cầu làm mát của người dân từ “chờ đợi thụ động” sang “tích cực mua sắm”.
Vào giữa thế kỷ 20, quạt bước vào “giai đoạn tối ưu hóa chức năng”, với những đột phá công nghệ tập trung vào “cải thiện sự thoải mái”. Cải tiến điển hình nhất là việc bổ sung “chức năng dao động”. Thông qua cơ cấu truyền động bánh răng, đầu quạt có thể xoay sang trái và phải, tạo ra phạm vi bao phủ không khí rộng và giải quyết vấn đề “phạm vi thổi gió hẹp” của quạt đời đầu. Sau đó, công nghệ “điều chỉnh tốc độ vô cấp” đã thay thế tốc độ cố định, cho phép mọi người điều chỉnh tốc độ gió theo nhiệt độ trong nhà và cảm nhận của riêng mình, tránh sự bối rối “quá nóng hoặc quá lạnh”. Trong giai đoạn này, nhiều loại quạt cũng xuất hiện, chẳng hạn như quạt bàn, quạt đứng và quạt trần, phù hợp với các bối cảnh khác nhau – quạt bàn để bàn, quạt đứng cho phòng khách và quạt trần để làm mát toàn bộ căn phòng. Quạt bắt đầu chuyển đổi từ “công cụ đơn lẻ” sang “thiết bị theo bối cảnh”. Vào thời điểm này, nhu cầu về quạt của mọi người đã nâng cấp từ “có luồng gió” lên “thổi gió đều và thoải mái”, và việc theo đuổi chất lượng cuộc sống của họ được thể hiện qua sự chú ý đến sự thoải mái chi tiết.
Bước vào thế kỷ 21, với sự phát triển của công nghệ điện tử và Internet vạn vật (IoT), quạt thông minh đã chính thức bước vào “thời đại thông minh”, và cốt lõi của sự phát triển đã chuyển từ “cải tiến chức năng” sang “nâng cấp trải nghiệm”. Quạt thông minh ngày nay được trang bị cảm biến nhiệt độ, có thể tự động điều chỉnh tốc độ gió theo nhiệt độ trong nhà – khi nhiệt độ phòng trên 28°C, tốc độ gió sẽ tự động tăng lên; khi nhiệt độ phòng dưới 24°C, tốc độ gió sẽ giảm xuống, giúp kiểm soát nhiệt độ chính xác mà không cần can thiệp thủ công. Việc bổ sung các module Bluetooth và Wi-Fi cho phép điều khiển quạt từ xa thông qua ứng dụng trên điện thoại di động. Bạn có thể bật quạt trước khi tan làm và tận hưởng luồng không khí mát mẻ ngay khi về nhà; chức năng điều khiển bằng giọng nói càng giúp bạn rảnh tay hơn, biến câu lệnh “Xiaodu Xiaodu, điều chỉnh quạt về số 2” thành một thao tác hàng ngày. Về trải nghiệm thổi gió, công nghệ “mô phỏng gió tự nhiên” giúp loại bỏ hiện tượng “gió tốc độ không đổi” của quạt thông thường bằng cách thay đổi tần số tốc độ gió. Luồng gió thổi ra êm dịu như làn gió ngoài trời, không gây khó chịu ngay cả khi thổi trong thời gian dài. Một số quạt cao cấp còn được bổ sung chức năng lọc không khí, có thể lọc bụi và mùi lạ trong khi thổi, đạt hiệu quả kép “làm mát + tốt cho sức khỏe”.
Từ quạt lá cầm tay đến quạt thông minh, sự phát triển của quạt không chỉ là một bước đột phá về công nghệ mà còn phản ánh những thay đổi trong quan niệm sống của con người – từ “đáp ứng nhu cầu cơ bản” đến “theo đuổi sự thoải mái và tiện lợi”, rồi đến “tập trung vào sức khỏe và trí tuệ”. Quạt ngày nay đã vượt qua định vị “công cụ thổi gió” và trở thành “người bạn đồng hành” được tích hợp vào hệ sinh thái nhà thông minh. Sự phát triển này vẫn đang tiếp diễn. Trong tương lai, quạt có thể được kết hợp với các thuật toán AI để cung cấp các giải pháp làm mát được cá nhân hóa hơn theo thói quen làm việc, nghỉ ngơi và tình trạng thể chất của người dùng, cho phép khái niệm “công nghệ trao quyền cho cuộc sống” tiếp tục trong làn gió mát mùa hè.




